Tytuł: Wytrwać na straconym posterunku (z cyklu W ruinach)
Technika mieszana, rysunek, emulsja światłoczuła, 1990s
Andrzej Wełmiński

W pracy Wytrwać na straconym posterunku Andrzej Wełmiński przywołuje postać Księdza Śmietany — jednej z figur spektaklu Tadeusza Kantora Dziś są moje urodziny, graną przez Zbigniewa Bednarczyka. Umieszczony na tle zdewastowanego przemysłowego pejzażu krakowskich zakładów Solvay, ten rysunkowy wizerunek staje się bardziej znakiem postawy niż portretem: ugięta sylwetka, pochylona głowa, ręce w defensywnym geście, jakby próbował osłonić siebie lub coś niewidzialnego przed nadciągającą katastrofą.

Technika emulsji światłoczułej pozwala zamazać granicę między fotografią a malarstwem. Tło – przypominające ściany po wybuchu lub spaleniu – staje się niejako rozszerzeniem stanu postaci: wypalenia, samotności, desperackiej obecności. W tytule zawarte jest napięcie egzystencjalne i etyczne – „wytrwać” nie oznacza zwyciężyć, ale trwać mimo wszystko. Na straconym posterunku – to formuła ostatniego gestu oporu, którego nikt już nie oczekuje.

Włączenie figury z teatru Kantora do cyklu W ruinach tworzy głęboką warstwę dialogu z ideą Teatru Śmierci – to nie tyle hołd, co przeniesienie gestu scenicznego w obszar wizualnej archeologii. Figura Księdza, jak relikt czy świadek, zostaje umieszczona w przestrzeni, gdzie sacrum, pamięć i industrialny gruz tworzą wspólny, cichy rejestr.

To nie tylko widmo postaci – to wytrwałość jako akt ostateczny, samotny, ale potrzebny. Praca ta jest jednocześnie zapisem i apelem: o obecność, mimo wszystko.