Tytuł: Metryka
Assemblage, technika mieszana na desce, 1972
Andrzej Wełmiński

Wczesna praca Andrzeja Wełmińskiego zatytułowana Metryka — tytuł zaproponowany przez prof. Mieczysława Porębskiego — to przykład dojrzałego, materialnie gęstego assemblage’u, w którym elementy codzienności zostają wydobyte z porządku funkcjonalnego i wpisane w pole autonomicznego obrazu. Inspiracją była twórczość Kurta Schwittersa, którego praktyki z pogranicza kolażu, ready-made’u i poetyki ruin odegrały ważną rolę w formowaniu się języka formalnego Wełmińskiego na początku lat 70.

Sklejone ze sobą fragmenty druków, metek, znaczków akcyzowych, biletów, kartek pocztowych i etykietek opakowaniowych tworzą gęstą warstwę dokumentalno-sensualną. To jakby ślad po jednostce — nieportretowanym człowieku — którego obecność definiowana jest przez ślady papierowej tożsamości: metryka jako zbiór pozornie neutralnych danych, kodów, numerów, systemów ewidencji. Praca zawiera także elementy nawiązujące do konkretnego czasu i miejsca (np. znak z ceną urzędową „20 groszy”), co czyni ją świadectwem epoki, ale też jej podskórnym komentarzem.

Numer „46”, wybity na metalowej tabliczce, staje się centralnym elementem kompozycyjnym i znaczeniowym — może numerem mieszkania, skrytki, więźnia, człowieka? W tej pozornie abstrakcyjnej układance czuć delikatne napięcie: tożsamość nie jest czymś integralnym, ale efektem sklejenia, przypadkowości, mechanicznego zestawienia.

Materiałowość pracy — chropowata, zniszczona, z wyczuwalną fizycznością farby, drewna i papieru — dodaje jej wymiaru taktylnego. To nie obraz do oglądania, ale do odczytywania jak archeologicznego znaleziska: resztki codzienności zamienione w znak.

Metryka to jeden z pierwszych przykładów artystycznej operacji na pamięci i śladzie, które będą powracać w późniejszych cyklach Wełmińskiego — już nie jako dokument, ale jako widmo obecności.