Tytuł: „Maska” (1969)
Technika: kredka, tusz, farba na papierze, 56 × 38 cm
Andrzej Wełmiński

W pracy „Maska” Andrzeja Wełmińskiego intensywność koloru, deformacja twarzy oraz symboliczne napięcia tworzą obraz o silnym ładunku emocjonalnym i rytualnym. Stylizacja kompozycji, szczególnie dramatyczny układ ust, oczu i zasłaniającego głowę czerwonego płótna, przywodzi na myśl japońskie maski teatru Kabuki – ekspresyjne, formalnie wystylizowane, pełne ukrytych znaczeń.

Twarz przedstawiona na obrazie nie jest portretem, lecz znakiem – maską psychiczną i symboliczną. Jej kontur jest niemal obrzędowy, a wyraz – zatrważająco nieruchomy. Oko o czerwonej źrenicy utkwiło wzrok w przestrzeni odbiorcy, sugerując zarówno intensywność emocjonalną, jak i stan transu czy hipnotycznego zatrzymania. Na czole widnieje litera „A”, jakby oznaczenie figury do analizy albo element systemu.

Z ust postaci wypływa niebieska forma – szeroki język, rzeka, głos, strumień emocji? Ten nieokreślony żywioł jest kluczowym znakiem obrazu: może oznaczać mowę, niekontrolowany wybuch, oczyszczenie lub… niemożność powstrzymania czegoś, co powinno pozostać wewnątrz. Czerwień, dominująca w tle i postaci, tworzy aurę przemocy, pasji, wstydu lub religijnego uniesienia.

W prawym dolnym rogu znajduje się tajemniczy napis: „odejścia w T” – mogący sugerować punkt zwrotny, moment zerwania, przejścia lub transformacji. Może to również odniesienie do jakiegoś miejsca, osoby, sytuacji intymnej bądź teatralnej.

„Maska” to obraz przejścia – między formą a emocją, między wewnętrznym a wystawionym na widok publiczny. Wpisuje się w szerszy nurt poszukiwań Wełmińskiego, gdzie twarz i ciało stają się polem walki sił psychicznych, kulturowych i artystycznych. W tej kompozycji maska nie ukrywa – ona demaskuje.